ĐẦU TÀU HƠI NƯỚC TỰ LỰC 1966
Nằm lẩn khuất trong khu vườn nhãn của Nhà máy xe lửa Gia Lâm (Hà Nội), chiếc đầu máy xe lửa số hiệu 141-179 là hiện vật còn sót lại của kỷ nguyên tàu hỏa hơi nước Việt Nam. Trong lịch sử, có khoảng 50 chiếc đầu máy hơi nước mang tên Tự Lực được sản xuất để phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa ở miền Bắc. Những chiếc đầu máy xe lửa hơi nước mang tên Tự Lực một thời là biểu tượng của ngành đường sắt bởi chúng là nhân chứng lịch sử tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
khảo sát triển khai công tác thiết kế khu trưng bày
Nằm lẩn khuất trong khu vườn nhãn của Nhà máy xe lửa Gia Lâm (Hà Nội), chiếc đầu máy xe lửa số hiệu 141-179 là hiện vật còn sót lại của kỷ nguyên tàu hỏa hơi nước Việt Nam. Nhiều năm không hoạt động và nằm bất động chiếc đầu máy hơi nước đa thoái thác số phận hòa cùng thiên nhiên của khu vườn nhãn.
Dọn dẹp mặt bằng chuẩn bị côn tác trưng bày
Qua tìm hiểu, đây là đầu máy hơi nước số hiệu 141-179 từng được Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ký biên bản bàn giao cho Bảo tàng Hà Nội vào năm 2020 để trưng bày. Tuy nhiên, sự chậm trễ trong việc tiếp nhận từ phía Hà Nội đã khiến hiện vật chưa được chuyển khỏi nhà máy.
Bối cảnh nhà ga Hà Nội
GIÁ TRỊ LỊCH SỬ CỦA DI SẢN ĐẶC BIỆT
Lần ngược dòng lịch sử, đầu máy 141-179 được Đường sắt Việt Nam phối hợp với Trung Quốc sản xuất vào năm 1966, lấy nguyên mẫu thiết kế của đầu máy lớp 141 Mikado (Pháp), đặt tên là Tự Lực. 141 cũng là dòng đầu máy hơi nước "huyền thoại" tại Việt Nam.
Quá trình sản xuất tại nhà máy rubic
Những đầu máy cùng lớp với chiếc Tự Lực 141-179 gồm có chiếc 141-158 đã kéo đoàn tàu Thống Nhất đầu tiên khai thông đường sắt Bắc - Nam ngày 31/12/1976 (nay được trưng bày tại Ga Sài Gòn), hay chiếc 141-206 đang được trưng bày tại Ga Đà Nẵng. Khắc với những "người anh em" được phục chế và trưng bày, chiếc Tự Lực 141-179 có số phận trầm lặng hơn. Nó đang nằm tại Nhà máy xe lửa Gia Lâm và trong tình trạng xuống cấp. Trên cánh gió chỉ còn dấu vết rất mờ của logo cờ đỏ sao vàng..
Chuẩn bị các hạng mục trưng bày tại nhà máy rubic
Những điểm đặc biệt của đầu tàu hơi nước tự Lực 1966
Thiết kế đặc trưng tạo nên cái tên 141 là 4 cặp bánh chủ động (đầu máy có 1 cặp bánh dẫn hướng, 4 cặp bánh chủ động và 1 cặp bánh theo sau). Các cặp bánh chủ động nhận lực từ động cơ hơi nước để tạo ra lực kéo đoàn tàu. Đầu máy 141 có lực kéo 1.100 mã lực, khỏe nhất Việt Nam vào thời điểm được sản xuất. Tốc độ chạy tàu khoảng 67km/h.Vị trí cửa buồng đốt, nơi công nhân đốt lò sẽ xúc than vào để duy trì sức kéo đầu máy. Kíp lái tàu thường có 3 vị trí: một chỉ huy, một lái máy và một đốt lò.Đầu máy kéo theo một "tăng đe" (tender) là nơi chứa than đá và nước để phục vụ việc chạy tàu. Đèn pha nằm trên đỉnh đầu máy, sử dụng nguồn điện từ dynamo (củ phát điện).
Quá trình lắp ráp các hạng mục trưng bày
Cơ hội tỏa sáng của di sản đặc biệt
Dịp lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cũng tổ chức tuyến tàu di sản ga Hà Nội - Long Biên - Gia Lâm. Tuyến tàu trải nghiệm kết nối hai bên bờ sông Hồng, xuất phát từ nhà ga Hà Nội, đến ga Long Biên, qua cầu Long Biên và kết thúc tại nhà ga Gia Lâm, từ đó khách tham quan đi bộ đến Nhà máy xe lửa Gia Lâm để tham gia các hoạt động sáng tạo. Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam sẽ tăng cường các toa tàu nghệ thuật đặc biệt.
Du khách và nhân dân thủ đô đón nhận di sản
Rubic triển khai công tác trưng bày di sản
Hòa chung với không khí lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023, đầu tàu hơi nước tự Lực 1966 cũng sẽ hồi sinh 1 cách mạnh mẽ để đón tiếp sự tò mò của du khách thăm quan. Bên cạch việc dọn dẹp cảnh quan của vườn nhãn, một kế hoạch phục dựng khung cảnh cũng được nhanh chóng triển khai. Tuy không có nhiều thời gian thực hiện nhưng nhóm thiết kế đã vạch ra những điểm nhấn để di sản đặc biệt này có sức hút đặc biệt với khách thăm quan trong và ngoài nước. Khung cảnh sân ga được tái hiện kết hợp với ý tưởng sáng tạo độc đáo trang trí đầu tàu cùng sự kết hợp ánh sáng âm thanh đã tạo cho du khách 1 trải nghiệm thật tuyệt vời.
Trải nghiệm cùng di sản đặc biệt
Quá trình triển khai hồi sinh và tái hiện báu đầu tàu hơi nước tự Lực 1966, rubic rất vinh dự và tự hào đã góp 1 phần nhỏ cho sự hồi sinh và tỏa sáng. Chứng kiến rất nhiều du khách tới thăm quan với rất nhiều lứa tổi khác nhau,hàng nghìn tấm hình được chụp và chia sẻ trong hơn 1 tuần diễn ra sự kiện phần nào chứng tỏ sức hút của di sản đặc biệt này.
